• Volksgebruiken.jouwpagina.nl Een zeer uitgebreide startpagina over volksgebruiken, van dezelfde makers als deze startpagina.

Wij streven naar een kwalitatief goede startpagina over volkstradities. Het aanmelden van een link voor deze startpagina heeft daarom alleen zin indien de link verwijst naar een hoogwaardig artikel over een huidige of verdwenen traditie, met informatie die goed onderbouwd en historisch correct is. Elke aangemelde link zal handmatig worden gecontroleerd en beoordeeld door een ervaren historicus en folklorist.

Verzamelwerken over tradities en volksgebruiken

• Een wagen vol verhalen Een website op initiatief van Erfgoed Gelderland en Omroep Gelderland, waar mensen verhalen over tradities en gebruiken in Gelderland kunnen plaatsen om deze te verzamelen, te bewaren en bekend te maken.
• Nederlandse Jaarfeesten en hun liederen Het boek ´Nederlandse Jaarfeesten en hun liederen door de eeuwen heen´ van Marita Kruijswijk en Marian Nesse uit 2006.
• Rituelen en Tradities in België De website van LECA, het Landelijk Expertisecentrum voor Cultuur van Alledag in België.
• Rituelen en Tradities in Nederland Het boek ´Rituelen en tradities´ van Jef de Jager.
• Startpagina Volksgebruiken Zeer interessante startpagina met hoogwaardige links naar Volksgebruiken
• Volksgebruiken De website van Bert van Zantwijk bevat een schat aan informatie over volksgebruiken en tradities in Nederland en internationaal.

Op 2 november, de dag na Allerheiligen, worden de overledenen herdacht.

• Pierepauwen (Vlieland) Tijdens het Pierepauwen lopen de Vlielandse kinderen met lampions door het dorp. In dit artikel wordt de traditie uitgelegd.

Een 1 aprilgrap is een traditie waarbij mensen elkaar op 1 april voor de gek proberen te houden. Het gebruik is bekend in grote delen van Europa en wordt ook gevierd in Amerika, Rusland, Australië en Noord-Afrika.

• Geschiedenis van de 1 aprilgrap De geschiedenis van 1 april. Waarom is deze datum verbonden aan het uithalen van grappen?

Carnaval is een katholiek feest dat wordt gevierd voorafgaand aan het begin van de vastentijd voor Pasen. Het is niet vreemd dat de katholieke gelovigen vlak voordat zij veertig dagen dienden te vasten nog graag een feestje wilden vieren en in de wetenschap dat zij vermomd waren en op Aswoensdag boete konden doen en hun zonden vergeven zouden worden, is het ook niet vreemd dat dit een zeer uitbundig feest werd met onmatig en vaak ook onzedelijk gedrag.

• De geschiedenis van carnaval Een artikel over het ontstaan van carnaval.

Driekoningen is de laatste dag waarop nieuwjaarswensen worden uitgewisseld en de dag waarop de kerstboom wordt afgetuigd. Dat was vroeger wel anders. Driekoningen was, samen met Sinterklaas, het belangrijkste feest van het jaar, waarbij Sinterklaas vooral een feest voor de kinderen was en Driekoningen voor de volwassenen.

• Het Koningsspel Op de avond voor Driekoningen, werden vroeger familie en vrienden uitgenodigd voor het Koningsspel. Het spel werd gespeeld met een koning en zijn gevolg. De rolverdeling kon plaatsvinden door middel van een bonentaart, door een koningsbrief of door een dobbelspel. Het was een rollenspel met heel veel eten en nog veel meer drank.

Etiquette is het geheel van cultuurgebonden beleefdheidsregels en omgangsvormen.

• Etiquette in Nederland De geschreven en ongeschreven regels van de etiquette in Nederland.

Halloween wordt gevierd op 31 oktober, de vooravond van Allerheiligen. Halloween kent Keltische en Christelijke invloeden, die eeuwen teruggaan.

• Halloween Een artikel over de oorsprong van Halloween.

Hemelvaartsdag is onderdeel van de paascyclus en daarin telt het als de veertigste paasdag. Op Hemelvaartsdag wordt binnen het christendom herdacht dat Jezus Christus is opgevaren naar God, negenendertig dagen na Zijn opstanding uit de dood.

• Dauwtrappen Dauwtrappen betekent opstaan als de dauw nog op de velden ligt en dan op blote voeten door het bedauwde gras lopen. Men geloofde dat de ochtenddauw een magische, helende en beschermende werking had. Vandaar dat het met blote voeten moest worden betreden. Het dauwtrappen had in latere eeuwen een belangrijke functie in de ontmoeting van jongens en meisjes met het uiteindelijke doel een huwelijkspartner te vinden.

Op de tweede zondag in mei worden moeders in het zonnetje gezet om hen te bedanken voor hun rol binnen het gezin.

• De geschiedenis van Moederdag Een artikel over het ontstaan van Moederdag.

Oud en Nieuw is de viering van de overgang naar een nieuw jaar.

• Vuurwerk De geswchiedenis van het vuurwerk in Nederland

Christenen vieren op deze dag dat Jezus is opgestaan uit de dood. Het feest heeft echter veel elementen opgenomen die afkomstig zijn uit oudere Lentefeesten.

• De Poaskearls van Ootmarsum In Ootmarsum viert men Pasen al meer dan 200 jaar op een eigen manier.
• Paasvuur Een website over de betekenis van paasvuren.

Het sinterklaasfeest wordt in Nederland op 5 december en in België op 6 december gevierd. Sinterklaas is een statige oude man die de kinderen die zich in het voorafgaande jaar netjes hebben gedragen, beloont met cadeautjes en snoepgoed. Zijn helper Zwarte Piet staat sinds een aantal jaren ter discussie.

• De geschiedenis van het sinterklaasfeest Hoe vierde men vroeger het sinterklaasfeest?
• Sint Piter te Grou In Grou (Friesland) viert men op 5 december geen Sinterklaas. Hier komt Sint Piter met zijn knecht Swarte Pyt op 21 februari om cadeautjes en snoepgoed te brengen.
• Sinterklaasvieringen op de Waddeneilanden Een historisch artikel over de sinterklaasvieringen op de Waddeneilanden, met vooral veel aandacht voor Ouwe Sunderklaas op Texel, Sunneklaas op Ameland en Klaasohm op het Duitse waddeneiland Borkum.
• Waarom is Zwarte Piet zwart? Uitleg over de betekenis van de zwarte kleur van Zwarte Piet.

Trouwen was vroeger iets wat de hele gemeenschap aanging en was gebonden aan strenge regels. Het was destijds belangrijk voor het voortbestaan van een gemeenschap om te trouwen met iemand met dezelfde status, die afkomstig was uit het eigen dorp en lid was van dezelfde kerk.

• De bruidegomspijp Tijdens de ondertrouw versierde de aanstaande dorpsbruid een Goudse pijp voor haar aanstaande man. Beginnen met roken werd eeuwenlang gezien als een initiatieritueel: je gaat de grens over van kind naar de volwassenheid.Het spreekwoord luidt dan ook: ‘Het is geen man die niet roken kan’. De pijp zou tijdens het huwelijk een belangrijke rol blijven vervullen en uiteindelijk in de doodskist van de man worden bijgeplaatst.
• Trouwen in het wit Waarom draagt een bruid een witte trouwjurk?

Valentijnsdag is de dag waarop je iemand anoniem kan laten weten dat je verliefd op hem/haar bent.

• De geschiedenis van Valentijnsdag Valentijnsdag wordt gevierd op 14 februari. Wie was Sint Valentijn en waarom is zijn dag de Dag van de Liefde geworden?

Volksgeloof of bijgeloof is een niet op godsdienst of wetenschap gebaseerd geloof.

• Vrijdag de dertiende Waarom geldt Vrijdag de Dertiende als een ongeluksdag?

Volksliedjes zijn traditionele liedjes die door het gewone volk worden gezongen en mondeling worden doorgegeven. Het gaat om liedjes die eenvoudig te zingen zijn en waarvan, door de mondelinge overdracht, streekgebonden en tijdgebonden varianten zijn ontstaan in tekst en melodie.

• In de Overtuin Tekst en bladmuziek van volksliedjes
• Uitleg tekst volksliedjes De website van Bert van Zantwijk bevat informatie over de geschiedenis van de stad Utrecht, de herkomst van volksgebruiken en de betekenis van de oorspronkelijke tekst van oude liedjes. In de rubriek ´liedjes´ wordt de tekst van kinderliedjes, die hun oorsprong hebben in volksliedjes, uitgebreid geanalyseerd en uitgelegd. Veel van deze liedjes hebben een heel verrassende betekenis.

Een volksverhaal is, volgens de definitie van het Meertens Instituut, een vertelling die kortere of langere tijd mondeling tussen (groepen) mensen circuleert. Tot de volksverhalen rekenen we de fabel, het sprookje, de sage, de legende, het raadsel, de mop, de kwispel, het exempel en het broodje-aapverhaal.

• Leerzame vertellingen Het boek ´Een aardig prentenboek met leerzame vertellingen´ van Heinrich Hoffmann uit 1860.
• Sprookjes van Andersen Alle sprookjes van Andersen
• Sprookjes van Grimm Alle sprookjes van Grimm
• Vertellingen uit de Oude Tooverwereld Het boek met sprookjes van Moeder de Gans van Charles Perrault.
• Volksverhalen uit Utrecht Een mooi artikel met de vijf belangrijkste volksverhalen uit Utrecht, inclusief achtergrondinformatie over de historische context.